.png)
Wanneer u als onderneming met internationale partners regelmatig contracten aangaat, moet u aandacht hebben voor clausules die bepalen welke rechtbanken van welk land bevoegd zijn.
Dat kan verregaande gevolgen hebben op het vlak van efficiënte, kostprijs en recuperatiekansen. Hierna bespreken we enkele aandachtspunten.
De Europese Unie streeft er al lange tijd naar om alle belemmeringen voor het vrije verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal weg te nemen. Een Nederlander moet in België kunnen wonen, een Duitser moet in Nederland kunnen werken, en een Belgische onderneming moet in Frankrijk actief kunnen zijn.
Maar wat gebeurt er wanneer er een geschil ontstaat tussen een Belgische en een Franse onderneming? De rechtbanken van welke land hebben dan de rechtsmacht om het geschil te beslechten? Kunnen de partijen deze onzekerheid wegnemen door zelf een bevoegde rechter aan te wijzen?
Forumbedingen: de problematiek
Laten we het belang van deze problematiek met een klein voorbeeldje illustreren.
Een Belgische vennootschap verkoopt al jarenlang koelkasten. Toen hun vertrouwde Duitse leverancier te prijzig werd, vond men een nieuwe leverancier: een Italiaanse firma. Al vanaf de eerste leveringen deden zich echter problemen voor. Niet alleen maakten de koelkasten veel lawaai en verspreidden ze een onaangename geur, de Italiaanse leverancier weigerde zelfs om de gebreken te herstellen en diens factuur werd dan ook geprotesteerd.
Enkele maanden later ontving de Belgische onderneming echter een onaangename verrassing: ze werd gedagvaard voor de Parijse ondernemingsrechtbank die het Italiaans recht zou toepassen. Bij het herlezen van de algemene voorwaarden ontdekte de onderneming dat dit inderdaad in de algemene verkoopsvoorwaarden was opgenomen…
Vrijheid om het ‘forum’ te kiezen
In principe zijn ondernemingen vrij om te kiezen in welk land geschillen met betrekking tot een overeenkomst worden beslecht. Wanneer een Duitse en een Belgische onderneming een overeenkomst sluiten, kunnen ze samen bepalen dat alle geschillen voortvloeiend uit die overeenkomst worden voorgelegd aan de Belgische rechtbanken.
Tegelijk kan daarbij worden overeengekomen welk recht die rechter zal moeten toepassen. Dat hoeft niet noodzakelijk zijn eigen recht te zijn: ook hier kunnen partijen keuzes maken.
Een dergelijke keuze voor de rechtsmacht van een bepaald land (of ‘forum’) wordt vastgelegd in een zogenaamd ‘forumbeding’. Ondernemingen kunnen om verschillende redenen voor een bepaald forum kiezen. Dat kan enerzijds te maken hebben met, bijvoorbeeld, de snelheid en efficiënte van bepaalde landen of rechtbanken, de vertrouwdheid met een bepaalde materie, de nabijheid voor de schuldeiser, enz. Anderzijds liggen soms ook minder fraaie motieven ten grondslag aan zo’n keuze: vaak wordt bijvoorbeeld het Engels recht gekozen met een bevoegdheid voor Engelse rechtbanken; dat heeft dan vaak vooral te maken met de complexiteit en de hoge kostprijs van procedures in dat territorium, wat een partij op die manier quasi-immuun maakt voor rechtsgedingen.
Toch zijn er ook beperkingen, zelfs in relaties tussen ondernemingen. Zo hebben bij geschillen over onroerende goederen uitsluitend de rechtbanken van het land waar het onroerend goed zich bevindt rechtsmacht. Bovendien zijn inzake vennootschappen enkel de rechtbanken bevoegd van de lidstaat waar de vennootschap is gevestigd. Al evenzeer zal men niet al te gek moeten doen bij de keuze van het toepasselijk recht en de bevoegde rechter; een redelijkheidstoets zal vaak aan de orde zijn, bijvoorbeeld wanneer men de Zuid-Afrikaanse rechter een geschil zou willen laten beslechten tussen een Belgische en een Luxemburgse onderneming… Een minimale aanknoping zal derhalve vereist zijn en blijven.
Vrijheid om zélf de intern territoriaal bevoegde rechter te kiezen
Met een forumbeding kiest een onderneming niet alleen het land waarvan de rechtbanken bevoegd zijn om geschillen te beslechten, maar kan ze ook de intern territoriaal bevoegde rechter aanwijzen, wederom vaak om dezelfde motieven van efficiënte, gemak, snelheid en vertrouwdheid.
Als men de Belgische rechter aanduidt, kan men bijvoorbeeld nog iets verder gaan en daarbij deze van Antwerpen of Brussel aanduiden en in dat laatste geval, zelfs de taal: Nederlands of Frans… Een goede kennis van de eigenheid van die lokale rechtbanken is daarbij dan ook van groot belang.
Conclusie
Forumbedingen en bevoegdheidsbedingen mogen dan wel kleine clausules lijken, maar ze zijn van cruciaal belang. Gezien de mogelijk hoge kosten van een buitenlandse jurisdictie en de verschillen tussen lokale rechtbanken verdienen deze clausules de nodige aandacht.
Vanbelle Law Boutique staat klaar om u hierin te adviseren. Onze internationale dimensie laat ons immers in het bijzonder toe om met kennis van zaken en met de juiste precisie en inschatting de voor u relevante territoria te kiezen.
