Het opstellen van een testament beperkt zich niet tot het organiseren van de overdracht van uw vermogen. Het is ook een kans om te profiteren van gunstige fiscale regelingen, terwijl u zich houdt aan de toepasselijke wettelijke kaders.
In dit opzicht brengen testamentaire bepalingen in principe geen wezenlijke risico's op fiscale herziening met zich mee, aangezien ze zijn uitgesloten van het debat over fiscaal misbruik. Dit komt doordat de erflater, per definitie, niet de schuldenaar is van de erfbelasting. De testamentaire vrijheid blijft dus beschermd.
Afhankelijk van de omstandigheden kunnen bepaalde technieken de erfbelasting aanzienlijk verminderen. Hieronder worden drie voorbeelden besproken:
Het testament voor alleenstaanden: ideaal voor het optimaliseren van het vermogen van een ongehuwde zonder kinderen
Voor personen zonder kinderen kan een testament worden gebruikt om de verdeling van de erfbelasting te optimaliseren. Bij het ontbreken van testamentaire bepalingen wordt het vermogen overgedragen aan de ouders en broers of zussen. De erfbelasting tussen broers en zussen (bijvoorbeeld in Vlaanderen, variërend van 25% tot 55%) is echter veel hoger dan tussen ouders en kinderen (rechte lijn: tussen 3% en 27-30%).
Om te profiteren van het lagere tarief dat geldt voor directe familieleden, wordt aanbevolen een testament voor alleenstaanden op te stellen, zodat het vermogen "stijgt" naar de ouders. Indien van toepassing, kan het vermogen later "dalen" naar de broers en zussen, waarbij opnieuw van het gunstige tarief in rechte lijn wordt geprofiteerd.
Voorbeeld: John, een ongehuwde man zonder kinderen die lijdt aan een ongeneeslijke ziekte, besluit zijn bezittingen na te laten aan zijn nog levende ouders. Na hun overlijden zullen zij de erfenis overdragen aan zijn broers en zussen, waarbij het gunstige tarief in rechte lijn wordt benut.
Het "generation skipping" testament voor kleinkinderen
Onder voorbehoud van naleving van de verplichte erfreserve bestaat deze techniek erin om (een deel van) het vermogen rechtstreeks aan kleinkinderen na te laten, in plaats van via de tussenliggende generatie te gaan.
Naast het praktische nut (kleinkinderen ontvangen vaak de erfenis op een cruciaal moment, zoals bij het financieren van studies of het kopen van een woning), biedt deze aanpak een dubbele fiscale besparing:
- Lagere erfbelasting: Door het vermogen te verdelen onder meerdere kleinkinderen zijn de individuele delen kleiner, wat leidt tot lagere erfbelasting, aangezien deze progressief wordt berekend.
- Vermijden van dubbele belasting: Door het overslaan van een generatie wordt voorkomen dat hetzelfde vermogen twee keer aan erfbelasting wordt onderworpen: eerst bij de overgang grootouder/ouder en vervolgens bij de overgang ouder/kind.
Voorbeeld: Hugo en Maria zijn op leeftijd en hebben drie volwassen kinderen, die zelf ook kinderen hebben. Hugo en Maria kunnen besluiten hun vermogen gelijkelijk aan hun zeven kleinkinderen na te laten. Hierdoor ontvangen de zeven erfgenamen gelijke delen, en zolang hun ouders afstand doen van hun verplichte erfdeel, wordt het vermogen slechts één keer belast.
Het "duo-legaat": filantropie combineren met fiscaal voordeel
Deze methode (enkel nog voor Wallonië en Brussel; Vlaanderen heeft een andere regeling uitgewerkt sinds 2021) berust op een samenwerking tussen de erflater, een vereniging (vzw of stichting) en de erfgenamen. De erflater laat een deel van zijn vermogen na aan een vereniging, die verplicht is de erfbelasting van de andere erfgenamen te betalen.
Deze techniek stelt de erflater in staat een goed doel te steunen en tegelijkertijd te profiteren van:
- Lagere erfbelasting: Verenigingen betalen vaak een preferentieel tarief (tussen 7% en 25%).
- Lastenverlichting voor erfgenamen: De vereniging neemt de belastingplicht over, waardoor minder draagkrachtige erfgenamen of degenen die geen roerend vermogen ontvangen (bijv. vastgoed) worden beschermd.
Voorbeeld: Catherine laat haar hele vermogen na aan een vereniging die zich inzet voor daklozenhulp. De vereniging moet vervolgens specifieke legaten toekennen aan Catherines erfgenamen, bijvoorbeeld huurpanden, en de erfbelasting over deze legaten betalen. De vereniging profiteert van het verlaagde tarief, terwijl de erfgenamen geen belastbare voordelen verkrijgen.
Let op: Als het voordeel voor de vereniging te verwaarlozen is, kan de belastingdienst de transactie aanvechten als fiscaal misbruik of simulatie.
Conclusie: Plannen voor betere overdracht
Een goed doordacht testament is een krachtig middel om persoonlijke wensen te combineren met fiscale optimalisatie. Of u nu kiest voor generatie-overslag, een alleenstaand-testament, duo-legaten of andere testamentaire bepalingen, deze strategieën stellen u vaak in staat om de overdracht van uw vermogen te beheersen en de belastingdruk te beperken.
Bij Vanbelle Law Boutique staan onze specialisten voor u klaar om een op maat gemaakte oplossing te ontwerpen voor fiscale optimalisatie of vermogensoverdracht, in overeenstemming met de geldende wettelijke bepalingen. Een testament kan hier vaak een belangrijk onderdeel van zijn.
Mirjan Gioni
Senior Associate
