De digitalisering van de relatie tussen de fiscus en de belastingbetaler: naar een nieuw tijdperk

In een wereld die voortdurend technologische veranderingen ondergaat, blijft ook het fiscale landschap niet achter bij de digitale transformatie.

Een nieuw tijdperk breekt aan voor belastingbetalers en de fiscale administratie, gekenmerkt door nieuwe interactievormen. Het wetsvoorstel van 12 mei 2024, dat geleidelijk wordt ingevoerd tot 2028, vormt het speerpunt van deze revolutie. Het vervangt de Digilex-wet van 26 januari 2021 door aanpassingen die inspelen op de technologische ontwikkelingen van de afgelopen drie jaar.

Een juridisch kader gevormd door innovatie

Hoewel de fundamenten van de wet van 26 januari 2021 in dit voorstel ongewijzigd blijven, is het nu de bedoeling om de relatie tussen de Federale Overheidsdienst Financiën en de belastingbetaler te baseren op de volgende principes:

• ‍Digital by default: Dit principe zorgt ervoor dat alle communicatie met de dienst Financiën digitaal verloopt. Voor bedrijven wordt digitale communicatie verplicht, waardoor de E-box het belangrijkste instrument wordt om met de administratie te communiceren. Particulieren zonder ondernemingsnummer behouden de mogelijkheid om te kiezen tussen digitale of papieren communicatie, wat zorgt voor flexibiliteit. Deze verplichting geldt ook voor vertegenwoordigers (advocaten, accountants), behalve in gerechtvaardigde uitzonderingen.

• Neutraliteit: Een ander belangrijk principe is neutraliteit, dat ervoor zorgt dat de wijze van communicatie geen invloed heeft op de juridische gevolgen van uitwisselingen. Of er nu gebruik wordt gemaakt van papieren of digitale methoden, de procedurele regels en juridische implicaties blijven identiek. Dit garandeert gelijke behandeling en voorkomt discriminatie op basis van de communicatiemethode.

• Toekomstbestendig: De snelle evolutie van technologieën vereist flexibiliteit in de wetgeving. De tekst is zo ontworpen dat hij "toekomstbestendig" is, wat betekent dat hij veerkrachtig is in de tijd zonder specifieke technologieën te noemen die verouderd zouden kunnen raken. Dankzij deze aanpak kan het rechtskader zich aanpassen aan toekomstige innovaties, of het nu gaat om communicatiemiddelen, gegevensbeheersystemen of cyberbeveiligingsmaatregelen.

• Gerichte aanpak: Om een effectieve implementatie te garanderen, voorziet de wet in een gefaseerde invoering, afhankelijk van de gebruikerscategorieën. Zo kunnen bedrijven of bepaalde categorieën daarvan eerder overschakelen op volledig digitaal, omdat ze geacht worden voldoende voorbereid te zijn op deze verschuiving. De deadline voor algemene handhaving voor alle belastingplichtigen en vertegenwoordigers is vastgesteld op 1 januari 2028.

De verwachte voordelen van fiscale digitalisering

De digitalisering van de uitwisselingen met de belastingdienst belooft verschillende voordelen:

• Administratieve efficiëntie: Dematerialisatie versnelt de verwerking, verkort de responstijden en voorkomt fouten die gepaard gaan met de behandeling van fysieke documenten. Door gegevens te centraliseren op beveiligde digitale platforms zal de administratie het bestandsbeheer optimaliseren, wat zorgt voor een strengere en transparantere controle.

• Vermindering van de ecologische voetafdruk: De overgang naar digitale communicatie vermindert het papiergebruik aanzienlijk, evenals de kosten die gepaard gaan met de verwerking en archivering ervan. In een tijd waarin milieubeleid een grote zorg is, sluit digitalisering aan bij een duurzame en milieuvriendelijke aanpak.

• Vereenvoudiging voor gebruikers: Door het aanbieden van digitale hulpmiddelen zoals de e-box hebben gebruikers direct en in realtime toegang tot hun belastingdocumenten, e-mails en kennisgevingen.

De uitdagingen en kwesties van de digitale transitie

Hoewel digitalisering veel voordelen biedt, gaat het ook gepaard met belangrijke uitdagingen die niet genegeerd kunnen worden:

• Digitale kloof: Ondanks inspanningen om technologie voor iedereen toegankelijk te maken, blijft een deel van de bevolking kwetsbaar voor digitale uitsluiting. Ouderen, huishoudens met een laag inkomen of mensen die in afgelegen gebieden wonen, kunnen moeite hebben om toegang te krijgen tot deze digitale hulpmiddelen, waardoor de bestaande digitale kloof nog groter wordt. Om dit probleem aan te pakken, moeten ondersteunende maatregelen worden genomen, zoals specifieke opleidingen, openbare toegangspunten of speciale hulpdiensten.

• Cyberbeveiliging en gegevensbescherming: De overgang naar volledig digitale communicatie gaat gepaard met grotere risico's op het gebied van cyberbeveiliging. Belastinggegevens zijn bijzonder gevoelig en de bescherming ervan wordt een topprioriteit. Op phishingaanvallen, hackpogingen of zwakke plekken in systemen moet worden geanticipeerd met robuuste beveiligingsmaatregelen en een betere bescherming van persoonsgegevens in overeenstemming met de GDPR (General Data Protection Regulation).

• Ongelijkheid in technologische paraatheid van bedrijven: niet alle bedrijven, vooral kleine en middelgrote ondernemingen, beschikken over dezelfde middelen om met de verplichte digitalisering om te gaan. Sommige bedrijven zullen moeite hebben om zich aan te passen aan de nieuwe vereisten zonder adequate ondersteuning.

Een toekomst om samen op te bouwen

De digitalisering van de relatie tussen de fiscus en de belastingbetaler zal een beslissend keerpunt zijn in termen van efficiëntie, transparantie en vermindering van de ecologische voetafdruk. Om ervoor te zorgen dat deze transitie succesvol is, is het echter essentieel om de meest kwetsbare belastingbetalers te ondersteunen, de digitale infrastructuur te versterken en fiscale gegevens zorgvuldig te beschermen. Als de wetgever deze uitdagingen kan aangaan, zou de digitalisering van fiscale uitwisselingen een nieuw tijdperk van communicatie tussen de fiscus en de belastingbetaler kunnen inluiden.

We staan gedurende deze transitie aan uw zijde om uw aanpassing aan het nieuwe digitale tijdperk te vergemakkelijken.