Een duidelijk inzicht in (de handel in) cryptoactiva voor vandaag en morgen

De wereld van crypto-activa spreekt tot de verbeelding van velen: talloze individuen hebben, vaak per toeval, aanzienlijke winsten gemaakt met het kopen en verkopen van cryptocurrencies.

Tegelijkertijd hebben ook minder scrupuleuze individuen en organisaties hun weg gevonden naar cryptohandelsplatformen, die meer anonimiteit en minder traceerbaarheid bieden.

De crypto-actieven, een efficiënt alternatief voor traditionele financiële instellingen

De complexiteit en inefficiëntie van traditionele financiële instellingen, en in het bijzonder bij internationale transacties (die vaak gepaard gaan met conformiteits- en aangifteverplichtingen die bijna onmogelijk zijn), hebben ertoe geleid dat veel bedrijven zijn overgestapt op andere betaal- en uitwisselingsmethoden.

De financiering van nieuwe commerciële activiteiten of aankopen van investeringen wordt steeds moeilijker door de tussenkomst van traditionele banken, die onderhevig zijn aan beperkende regelgeving, financiële doelstellingen, verantwoordelijkheidsregels en een algemene sfeer van paniek en protectionisme onder hun werknemers. In deze sectoren zijn crypto-actieven een onmisbaar alternatief geworden, vaak om goede redenen, vanwege de afwezigheid van andere opties.

Een bijna ontbrekend regelgevend kader en de redenen daarvoor

De bijna organische ontwikkeling van de wereld en de markt van crypto-activa sinds 2008 heeft geleid tot een gebrek aan vooraf overeengekomen, goed doordachte regels. De inherent virtuele en alternatieve aard van de cryptowereld heeft ook geleid tot discussies en moeilijkheden tussen juridische en fiscale experts over de kwalificatie van dergelijke transacties, de belastbaarheid van winsten of meerwaarden, enz.

Een amalgaam aan juridische regeltjes en observaties zag op die manier het licht en landen zijn nog steeds in concurrentie met elkaar om zoveel mogelijk cryptoactiva aan te trekken, als hulplijn voor hun eigen noodlijdende publieke financiën.  Andere landen geven hun eigen soevereine cryptomunt uit, soms om een tanende leiderspositie in de financiële markten terug te winnen (bijvoorbeeld Zwitserland), of om zich duidelijk af te zetten tegenover de leidende rol van de dollar en de Verenigde Staten (China).  

De Europese Unie en haar Lidstaten zijn, zoals wel vaker, het internationale toneel lange tijd als toeschouwer in de marge blijven bekijken, met ook binnen de Unie (tot op vandaag) een waaier aan verscheidenheid van juridische en fiscale behandeling van cryptoactiva, naargelang de Lidstaat waar men zich bevindt. 

Het ziet er niet naar uit dat deze situatie snel substantieel zal veranderen, mede gelet op de fiscale autonomie van de Lidstaten die kenmerkend is voor de Unie.

De MiCA-verordening

Op het vlak van het marktenrecht, is de situatie genuanceerder en daarin nam de Unie wel actie, meest recentelijk door het aannemen van de Verordening (EU) 2023/1114 betreffende de cryptoactivamarkten (zgn. MiCa: “Markets in Crypto-assets), die in werking treedt tussen juni en december 2024.  Vanzelfsprekend ligt een protectionistische bekommernis om de eigen financiële instellingen en traditionele financiële markten, aan de grondslag van zo’n omvattend regelgevend kader dat bovendien, naar EU-normen, snel tot stand is gekomen.  Officieel viseert de Verordening de bescherming van investeerders en het bevorderen van financiële stabiliteit.

De Unie begrijpt duidelijk dat het bijna onmogelijk zal zijn om de wereld van crypto-assets te controleren, laat staan onder controle te houden. Daarom richt het zich op de platformen via welke cryptotransacties worden uitgevoerd en de aanbieders van (nieuwe) crypto-assets.

Wat volgt is een (zeer algemene en daarom inherent onvolledige) samenvatting van wat de verordening specifiek beoogt, waarbij zowel de sterke als de zwakke punten worden benadrukt.

Toepassingsgebied en toepassing

 MiCA is van toepassing op het uitgeven, publiek aanbieden en de handel in cryptoactiva en de daarmee gerelateerde diensten.  De wettekst onderscheidt daarbij diverse soorten van activa, essentieel deze die hun waarde koppelen (stabiliseren) aan traditionele fiat valuta (stable coins) dan wel aan andere activa.

Vergunningsplicht en toezicht

Alle uitgevers van crypto-activa en dienstverleners in de EU moeten voldoen aan een aantal minimale kwalitatieve vereisten en moeten een vergunning aanvragen bij de toezichthoudende autoriteiten. Deze autoriteiten zullen een toezichthoudende en sanctionerende rol spelen.

De inspiratie voor deze regels komt ongetwijfeld van de ervaring en regulering binnen traditionele financiële markten, die ook werken onder een kwalitatief en kwantitatief vergunningensysteem.

Bescherming van consumenten en beleggers

 De Verordening introduceert strenge regels ter bescherming van beleggers, onder meer door aanbieders op te leggen om hun uitgifteproject helder en transparant toe te lichten in en zgn. “white paper” die duidelijk omschrijft waartoe de investeerder zich verbindt en wat diens rechten zijn en hoe de opgehaalde fondsen zullen worden bewaard en aangewend.

Een groot probleem bij de actuele aanbieding van nieuwe cryptomunten is inderdaad de slechte kwaliteit van het uitgifteproject of het zonder meer malafide karakter van het uitgifteaanbod, waarbij gewoon geld van beleggers wordt afgetroggeld zonder werkelijk achterliggend economisch project of investeringsobject.   

Milieu-impact

 De tekst houdt ook rekening met de milieu-impact van crypto-activa. Het dwingt entiteiten om informatie te verstrekken over de duurzaamheid van hun activiteiten, vooral met betrekking tot energieverbruik.

Dat laatste kan vreemd klinken voor de gewone lezer, maar men mag inderdaad niet uit het oog verliezen dat cryptomarkten enkel elektronisch bestaan en constant talloze algoritmen op een nog groter aantal servers en netwerken laten draaien.  Er werd becijferd dat (in 2020) de totale jaarlijkse energieconsumptie van Bitoin maar liefst 61,88 TwH (terrawat per uur) bedroeg, wat meer is dan de jaarlijkse consumptie van landen zoals Zwitserland, Koeweit of Griekenland.

Impact en toekomstige ontwikkelingen

De MiCA-verordening wordt gezien als een baanbrekend kader dat de EU in staat stelt om voorop te lopen in de wereldwijde regulering van cryptoactiva. Door duidelijke regels te bieden, streeft de EU ernaar om de markt aantrekkelijker te maken voor serieuze beleggers en tegelijkertijd de wildgroei van ongereguleerde en mogelijk risicovolle cryptoactiviteiten in te dammen.

De verordening is echter ook het onderwerp van debat en kritiek. Sommigen menen dat te strikte regelgeving innovatie kan belemmeren, terwijl anderen van mening zijn dat MiCA mogelijk niet ver genoeg gaat in het aanpakken van alle risico’s, vooral gezien de snelle evolutie van de technologie.

Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat de (trage en vaak inefficiënte) wetgevende organen van de EU in staat zullen zijn om voldoende snel, precies en accuraat in te spelen op de voortdurende veranderingen en (technische) verbeteringen in de cryptotechnologie die nu eens te meer nog complexer en beter zal worden, precies omdat de cryptowereld (en niet geheel onterecht) in essentie een aversie heeft van traditionele betutteling, (overheids)inmenging, inefficiëntie en overregulering, precies één van de redenen waarom crypto indertijd is ontstaan.

Wie met crypto bezig is, moet zich laten bijstaan door specialisten 

Ons kantoor is al vele jaren actief betrokken bij het in kaart brengen (en bijhouden) van de juridische en fiscale behandeling van crypto-activa en hun transacties wereldwijd. Dit vereist voortdurende updates, studie, informatie-uitwisseling en het raadplegen en verder ontwikkelen van ons internationale netwerk (onder andere door de uitstekende samenwerking binnen www.xlnc.org).

We zoeken actief naar een correcte aanpak voor de activiteiten van onze cliënten binnen de huidige en toekomstige stand van de wetgeving, doctrine en praktijk, met het oog op een gunstig fiscaal regime vandaag en een verantwoorde fiscale en juridische situatie in de toekomst. De internationale dimensie is hierbij opnieuw onmisbaar. Sinds 2015 ontvangt ons kantoor jaarlijks minstens één award als beste kantoor in België op het vlak van internationale fiscaliteit.

Laat u dus bij ons zeker inspireren alvorens u omtrent uw cryptoactiva of -activiteiten in binnen- of buitenland een beslissing neemt of ze verder uitbouwt.